گری گشو / گرگیعان

رسم گری گشو ( گرگیعان )

در شب نیمه ماه رمضان به افتخار تولد کریم اهل بیت حضرت امام حسن مجتبی (ع) در مناطق جنوبی ایران و کشورهای عربی حوزه خلیج فارس برگزار میشود.

خانواده ها از چند روز قبل در تدارک و تهیه آجیل این مراسم که شامل گندم برشته

و آجیل مشکل گشا و بعضا بنک و باسورک و شکلات هست میباشند.

در این شب پس از افطار ، کودکان خردسال کیسه های کوچکی که از قبل تهیه شده را به گردنشان آویخته و به در منازل مردم میروند و میگویند : گری گشو ؛

سرت بشو ، مردم نیز از آجیلی که قبلا تهیه کرده اند در کیسه های بچه ها میریزند

بچه ها هم برای تشکر میگویند :« خونه ی گچی ، پر همه چی »برای منازلی هم که خصت به خرج بدهند و بچه ها را مایوس کنند میگویند « خونه ی گدا ، خیرشه ندا »

در مناطق عرب زبان هم کودکان میگویند : گرگیعان و گرگیعان ، الله خلی ولیدکم

( خداوند پسر شما را نگه دارد ) یا اسم پسر صاحب خونه رو میگویند

این مراسم تا پاسی از شب ادامه پیدا میکند.

این مراسم یادگاری است از حضرت زهرای بتول (س) که در چنین شبی به مناسبت تولد امام حسن (ع)‌ جشن گرفتند و اطعام فرمودند .

ما هو القرقیعان ؟

الاجابة للشیخ صالح الکرباسی

یُعتبر القرقیعان أو القرقیعانة أو الکرکیعان من أهم العادات الشعبیة الرمضانیة فی بلدان الخلیج و غیرها ، حیث تنتشر هذه العادة انتشاراً واسعاً فی کل من الکویت و السعودیة و قطر و الإمارات و جنوب إیران و البصرة و غیرها من مُدن العراق ، و کذلک غیرها من البلدان الإسلامیة .أما أبطال مهرجان القرقیعان فهم الأطفال الذین یجوبون الشوارع و الأزقة مبتهجین بهذه المناسبة الرمضانیة التی توارثتها الأجیال ، و هم یلبسون الملابس الجدیدة و التی قد تُخاط لهم خصیصاً لهذه المناسبة فی بعض دول الخلیج ، و یحملون معهم أکیاساً یجمعون فیها الحلوى و المکسرات التی یحصلون علیها من أصحاب البیوت .ما هو معنى قرقیعان ؟ هناک أکثر من قول فی معنى " قرقیعان " :القول الأول : أن " قرقیعان " لفظ عامی مأخوذٌ من قرع الباب ، و ذلک لأن الأطفال یقومون بقرع أبواب البیوت فی هذه المناسبة فسُمیت المناسبة بالقرقیعان .القول الثانی : أنه مشتق من " قرَّةُ العین " و هو ما فیه سرور الإنسان و فرحه ، و منه قول الله عَزَّ و جَلَّ : ﴿ ... رَبَّنَا هَبْ لَنَا مِنْ أَزْوَاجِنَا وَذُرِّیَّاتِنَا قُرَّةَ أَعْیُنٍ ... ﴾ [1] .مبدأ القرقیعان : و سواءً کان القول الأول هو الصحیح أم الثانی فإن مبدأ القرقیعان یرجع إلى مولد سبط رسول الله ( صلى الله علیه و آله ) الحسن بن علی ( علیه السَّلام ) ، حیث أن ولادته المیمونة کانت فی النصف من شهر رمضان المبارک من السنة الثانیة أو الثالثة من الهجرة المبارکة .نعم کان النبی المصطفى ( صلى الله علیه و آله ) ینتظر بفارغ الصبر أول ولید لبیت الرسالة و ما أن بُشِّر بولادته حتى أسرع إلى بیت فاطمة ( علیها السلام ) فرِحاً مسروراً ، ثم استدعى سبطه الحبیب لیشمَّه و یُقبلهُ و یؤذِّن و یُقیم فی أذُنیه ، حینها نزل علیه جبریل ( علیه السَّلام ) لیُهنئه أولاً ، ثم لیقول له سمِّه حَسَناً ، فسماهُ حسناً بأمر من الله عَزَّ و جَلَّ .و ما أن عَلِمَ المسلمون بخبر الولاة المیمونة التی فرح بها النبی ( صلى الله علیه و آله ) و أهل بیته ( علیهم السلام ) حتى توافدوا على بیت الرسول ( صلى الله علیه و آله ) یزفون إلیه أحر آیات التهانی و یبارکون له مولد سبطه الحسن ، و هکذا بقیت هذه العادة جاریة فی المسلمین حتى یومنا هذا .أهازیج القرقیعان : و للأطفال فی مهرجان القرقیعان أهازیج و أشعار باللغة العامیة یرددونها ببراءة طفولیة کلما وقفوا على باب من أبواب محلتهم و حارتهم ، لکن هذه الأهازیج و الأشعار تختلف من بلدٍ إلى بلد .أهازیج القرقیعان فی الکویت : قرقیعان و قرقیعان بین اقصیر و رمضان عادت علیکم صیام کل سنة وکل عام یالله تخلی ولدهم یالله خلی لأمه یالله عسى البقعة ما تخمه و لا توازی على أمه و بعد الانتهاء من الأناشید یتم توزیع المکسرات و الحلویات على الأطفال ، و توضع هذه الهدایا فی أکیاس معلقة برقبتهم تسمى بالخریطة .أهازیج القرقیعان فی الإمارات : إنطونه حق الله یرضى علیکم الله جدام بیتکم دله عسى الفقر ما یدله فیحصلون على الحلوى ، و یقابلون بالتکریم و الاحترام .أهازیج القرقیعان فی بعض دول الخلیج : قرقع قریقیعان عطونا الله یعطیکم بیت مکة یودیکم یا مکة یا معمورة یا أم السلاسل و الذهب عطونا من مال الله یسلم لکم عبد الله عطونا دحبة میزان یسلم لکم عزیزان باب الکرم ما صکه و لا حط له بوابة أهازیج القرقیعان فی بعض دول الخلیج الأخرى : عادت علیکم صیام کل سنة وکل عام ثم یشرعون بالدعاء إلى أهل البیت فرداً فرداً ، و یقولون : الله یخلی راعی البیت آمین الله یخلی ... آمین و یذکرون أسماءهم ، فتخرج ربة البیت و تطلب منهم الإکثار من الدعاء قبل أن توزع علیهم الحلوى و المکسرات .و فی العراق تُسمى هذه العادة بالماجینة ، و لهم اهزوجتهم الخاصة .أهزوجة الماجینة العراقیة : ماجینه یا ماجینه حل الکیس و انطینه انطونه الله ینطیکم بیت مکة یودیکم و إذا طال علیهم الوقوف ولم یخرج إلیهم صاحب الدار یصرخون بأعلى أصواتهم :یا أهل السطوح تنطونه لو نروح الحکم الشرعی للقرقیعان : لا شک فی أن الإحتفال بهذه المناسبة التی تبعث النشاط و السرور فی قلوب الأطفال جائزة ما لم یُخالطها مُحرَّم کما هو الغالب ، حیث أنها تعبِّر عن براءة الطفولة و صفائها ، خاصة و أنها بمناسبة مولد سبط الرسول المصطفى ( صلى الله علیه و آله ) الإمام الحسن المجتبى ( علیه السَّلام ) ثانی أئمة أهل البیت ( علیهم السلام ) .و الغریب أنه فی الآونة الأخیرة بدأت بعض الجماعات المعروفة بتوجهاتها المعادیة لأهل البیت ( علیهم السلام ) الترکیز على مهاجمة هذه العادة بإعتبار أنها بدعة ، و علیه فهی غیر جائزة .و هنا لا بد لنا أن نقول أن البدعة هی الزیادة فی الدین و جعل ما لیس فی الدین داخلاً فی الدین .قال العلامة الطُریحی : البِدْعَةُ بالکسر فالسکون الحَدَثَ فی الدین ، و ما لیس له أصل فی کتاب و لا سنة ، و إنما سمیت بدعة لأن قائلها ابتدعها هو نفسه ، و البدع بالکسر و الفتح جمع بدعة [2] .و من الواضح أن ما نحن فیه لیس من هذا القبیل ، حیث أننا لم نسمع بأن أحداً یعتقد بأن ما یقوم به الأطفال " القرقیعان " هو من الدین حتى یقال فیه أنه بدعة !